Voortschrijdend inzicht
Evides Waterbedrijf gebruikt al lang geen loden waterleidingen meer, want lood is schadelijk voor de menselijke gezondheid. Voor 1960 werden er nog wel zulke leidingen toegepast. Door voortschrijdend inzicht blijkt lood giftiger dan gedacht. Twee jaar geleden kondigde het Rijk daarom een nieuwe, strengere norm van 5 µg/l aan. Deze nieuwe norm geldt vanaf 1 januari 2023. Door de halvering van de norm staat een oud probleem ineens weer op de kaart.
Scholen en kinderopvang eerst
Rob van der Leer, hoofd van de afdeling Waterkwaliteit bij Evides Waterbedrijf en lid van de Taskforce lood: “Omdat de negatieve effecten van lood het grootst zijn bij jonge kinderen, heeft ons managementteam besloten om alle locaties waar kinderen verblijven, met voorrang te onderzoeken. Het gaat bijvoorbeeld om scholen en kinderdagverblijven. De ambitie is om die locaties snel 100 procent loodvrij te krijgen. We weten alleen nog niet precies op hoeveel van die locaties er daadwerkelijk nog lood aanwezig is.”
Niet blindvaren op administratie
Of een waterleiding geheel of gedeeltelijk van lood is, blijkt in de praktijk pas uit nader onderzoek ter plekke. Waarom is die informatie niet vooraf al bekend? “De historische tekeningen van het leidingennet zijn vaak niet compleet, veel informatie ontbreekt. Onze monteurs stuiten in de praktijk soms onverwacht op loden leidingen, die niet in de boeken staan. Dat is onwenselijk en daarom willen we snel zicht op de problematiek.”
Maatwerk omzetten naar routine
Om voor 2023 zicht te hebben op de omvang van het probleem, heeft Evides de specialisten van AQZ ingevlogen voor de uitvoering van het praktische onderzoek: de monstername en de analyse. Het gaat om een uniek onderzoek dat op een kosteneffectieve manier routinematig moet worden uitgevoerd. Hoe gaat dat in zijn werk?
“We werken al jaren intensief samen met de mensen van AQZ. Sinds jaar en dag laten we onze watermonsters daar routinematig op lood analyseren. Dat gebeurt vanwege het verplichte wettelijke meetprogramma uit de Drinkwaterwet, waarbij het gaat om ongeveer 150 verplichte loodanalyses per jaar.
Maar in dit geval gaat het om een speciaal project. Als we alle ‘kind-locaties’ 100 procent loodvrij willen krijgen voor 2023, moeten er in hele korte tijd veel extra monsters worden genomen en geanalyseerd. Kortom: een flinke klus die om maatwerk vraagt.”
Plakjes water in de fles
“We willen een nauwkeurig beeld krijgen van het lood in de hele leidinginstallatie van een bepaald adres. Niet alleen van onze eigen waterleiding, die bijvoorbeeld naar een school loopt, maar ook van de waterleiding binnen het gebouw, tot en met de kraan. Die binneninstallatie is weliswaar geen eigendom van Evides, maar op deze wijze kunnen we de eigenaar beter adviseren. Het gaat tenslotte om de gezondheid van jonge kinderen.
Om te weten vanaf welk deel we moeten vervangen, willen we als het ware ‘plakjes water’ uit een leiding onder de loep nemen. Een belangrijk uitgangspunt voor de bemonstering is dat het water minstens zes uur heeft stilgestaan in de leiding. Het is dus niet de bedoeling dat er per ongeluk nog een toilet wordt doorgespoeld vlak voor de bemonstering. Dat vraagt dus om hele duidelijke communicatie met de consument.
Lastig punt is ook dat het soms om hele lange leidingen gaat. Dan gaat het automatisch ook om hele grote volumina aan monstermateriaal. Denk aan 50 liter watermonster voor een leiding van 50 meter. Kortom: dit project is dus niet bepaald ‘business as usual’. Samen met AQZ hebben we daarvoor een aangepast protocol ontwikkeld dat een representatief beeld geeft van de volledige leiding.”
AQZ denkt met u mee
Bij AQZ zijn ze ondertussen erg blij dat het gelukt is om een monstername- en analysepakket te ontwikkelen dat aansluit bij de complexe onderzoeksvraag van Evides. En dat grote aantallen afwijkende monsters toch routinematig geanalyseerd kunnen worden. Wat ging eraan vooraf?
De intake begint bij relatiemanager Damian Baselmans, de verbindende schakel tussen beide bedrijven. “Het is mijn taak om ervoor te zorgen dat de intake en de uitvoering van opdrachten vloeiend verlopen. We overleggen intern hoe we een klus op een verantwoorde manier kunnen klaren, en wat er precies voor nodig is. In dit project draait het echt om maatwerk. Dat heeft impact op het hele werkproces. Afwijkende monsters kunnen bijvoorbeeld niet zomaar in geautomatiseerde systemen.”
Hoe doordacht ook, in de praktijk kom je toch nog vaak voor verrassingen te staan. Dan is het een kwestie van improviseren en communiceren. Gelukkig zijn er korte lijntjes tussen AQZ en Evides.
Anorganisch lab
Alex Vermeulen is hoofdanalist op het anorganisch lab van AQZ. Hij bedacht daarvoor een oplossing. ”Normaliter is de analyse van lood voor ons echt een peulenschil. Maar in dit geval gaat het om het aanpassen van het logistieke proces eromheen. De flessen met de watermonsters komen in verschillende soorten en maten binnen op het lab. Om toch de gegarandeerde kwaliteit te kunnen blijven leveren, moesten we ons meetproces daar eerst op afstemmen. Dat is gelukt. We zijn er klaar voor.”
Buitendienst
Albert van Wijk is teamleider bij de Buitendienst, hij gaat over het bemonsteringsproces. “Ik ben heel blij dat Evides ons vroegtijdig bij dit onderzoek heeft betrokken en onze expertise van meet af aan gebruikt om tot een uitvoerbaar protocol te komen. Maar hoe doordacht ook, in de praktijk kom je toch nog vaak voor verrassingen te staan. Dan is het een kwestie van improviseren en communiceren. Gelukkig zijn er korte lijntjes tussen AQZ en Evides.”
Een praktijkvoorbeeld. ”Het is lastig om de monstername goed te plannen. Het gaat immers om stilstaand water, en dat betekent dat de bemonstering al heel vroeg moet gebeuren. Complicerende factor is dat mensen de deur soms niet opendoen, vooral in coronatijd.”
Planning en communicatie
Evides en AQZ stemmen dit soort uitdagingen goed af, maar er valt altijd wel wat te verbeteren. Rob van der Leer besluit: “De bemonstering vraagt niet alleen om goede onderlinge afstemming, maar ook om duidelijke communicatie met de consument. De klant moet vooraf immers goed geïnformeerd zijn, zodat er draagvlak is voor het werk in uitvoering. Dat is onze taak als Evides.
In de praktijk speelt ook AQZ een rol in die communicatie. De monsternemers komen immers aan de deur bij de klant, wij als Evides doen dat niet. Lood om oud ijzer, want in feite zijn de mensen van AQZ dan ons visitekaartje. In de toekomst willen we naar nog meer transparantie in de werkplanning, zodat we de gezamenlijke communicatie naar de consument verder kunnen verbeteren.”
Geïnteresseerd?
Neem contact op met Damian Baselmans,
e-mail: Damian.Baselmans@aqz.nl